Μέθοδοι εκπαίδευσης στον ύπνο και οι επιπτώσεις τους (part 1)

Ομιλία στο 7ο Συνέδριο του Κολλεγίου Ελλήνων Παιδιάτρων 7.4.2013 της κ. Χρυσανθοπούλου Κατερίνας


Η φυσιολογία του βρεφικού ύπνου διαφέρει αρκετά από αυτήν των ενηλίκων, κυρίως ως προς τη χρονική διάρκεια και τη συχνότητα των κύκλων REM - non-REM. Ο ύπνος των βρεφών χαρακτηρίζεται από συχνά ξυπνήματα, τα οποία είναι απαραίτητα για την επιβίωση του βρέφους, το οποίο, ως ατελής οργανισμός, έχει ανάγκη από συχνή σίτιση, επαφή δέρμα με δέρμα (για λόγους συναισθηματικής, ψυχολογικής αλλά και οργανικής ανάπτυξης), συναισθηματική επανασύνδεση με γονέα (ιδίως στο σύγχρονο τρόπο ζωής), βέλτιστη ανάπτυξη εγκεφάλου, αποφυγή μεγάλων περιόδων σε non REM, με στόχο τη βέλτιστη ανάπτυξη του εγκεφάλου, αλλά και προστασία από ΣΑΒΘ, που έχει συσχετιστεί με μακρές περιόδους ύπνου στα βρέφη.




Αυτή είναι η φυσιολογική κατάσταση στα μωρά μας, όμως πολλές οικογένειες δεν το γνωρίζουν και θεωρούν τα ξυπνήματα των βρεφών ως «πρόβλημα» - παρανόηση που, δυστυχώς, μεγεθύνουν οι διαφημίσεις, οι παροτρύνσεις από διάφορους «ειδικούς» και μη, κτλ. Αντιθέτως, περιμένουν ότι τα βρέφη και τα μωρά κοιμούνται πολλές συνεχόμενες ώρες τη νύχτα, όπως και οι ενήλικες, και μάλιστα τις ώρες που βολεύει τους εργαζόμενους γονείς τους. Ένα βασικό ερώτημα για πάρα πολλές Ελληνικές οικογένειες είναι ποιος είναι ο φυσιολογικός ύπνος, «πόσο» πρέπει να κοιμάται ένα μωρό και πώς λύνουμε το «πρόβλημα» του μη συνεχόμενου ύπνου.


Αναζητώντας με αγωνία και αρκετό άγχος οι νέοι γονείς μια απάντηση στη «πόσο» ΠΡΕΠΕΙ να κοιμάται το μωρό τους, καταφεύγουν σε τυποποιημένες απαντήσεις, όπως αυτές που δίνονται από τους γνωστούς πίνακες της χρονικής διάρκειας του ύπνου.

Αυτό που δεν γνωρίζουν είναι ότι οι πίνακες αυτοί ΔΕΝ δείχνουν πόσο πρέπει να κοιμούνται τα μωρά, ούτε ότι τα στοιχεία βασίζονται σε συγκεκριμένα δείγματα βρεφών και όχι σε ιατρικά ευρήματα ή μελέτες για το τι είναι «φυσιολογικό», αλλά πόσο έχουν κοιμηθεί κάποια μωρά σε συγκεκριμένα δείγματα σε συγκεκριμένες συνθήκες. Επίσης, ξεχνούν ότι δεν είναι όλα τα μωρά ίδια, ούτε και οι συμπεριφορές και ανάγκες τους στον ύπνο είναι ίδιες - ο χρονότυπος, δηλαδή το μοτίβο της εναλλαγής των κιρκάδιων ρυθμών του οργανισμού μπορεί να διαφέρει σημαντικά από βρέφος σε βρέφος, όπως άλλωστε και η οικογενειακή συνθήκη, αλλά και η ιδιοσυγκρασία κάθε μωρού.


Ας δούμε ένα παράδειγμα από το περιοδικό Pediatrics όπου δημοσιεύτηκε το 2008 μια τέτοια εμπεριστατωμένη μελέτη του μέσου όρου ύπνου σε ένα μεγάλο δείγμα 493 παιδιών από την Ελβετία, τα οποία έχουν παρατηρηθεί από τη γέννηση τους, με 24ωρη παρακολούθηση, και δίνει τον εξής πίνακα:




Αυτοί οι μέσοι όροι δεν δείχνουν αν και πόσο φυσιολογικό είναι κάθε παιδί ή ποιος είναι ο βέλτιστος χρόνος ύπνου για καθένα, αλλά απλώς καταγράφουν τους στατιστικούς μέσους όρους του τι συνέβη κατά τη διάρκεια της εκπόνησης της μελέτης. Δεδομένου ότι το δείγμα ήταν τυχαίο, υποτίθεται ότι θα έχουν παρόμοια συμπεριφορά στον ύπνο όλοι οι παρόμοιοι πληθυσμοί παιδιών.


Για να βγει ο μέσος όρος, πχ. οι 14-15 ώρες για τα βρέφη 1 μηνός έως 2 μηνών,

πολλά παιδάκια κοιμόντουσαν 19 ώρες ενώ άλλα μόλις 9 ή 10. Ένα παιδί που συμμετείχε στην έρευνα, θα ήταν εξίσου φυσιολογικό με όλα τα άλλα είτε κοιμόταν 19 είτε 9 ώρες!


Τα βρέφη χαρακτηρίζονται από αδυναμία αυτορρύθμισης συναισθηματικών ή φυσιολογικών καταστάσεων. Μεγάλες συναισθηματικές εντάσεις κατακλύζουν τον οργανισμό τους [έκπληξη, φόβος, θυμός, κτλ] και έχουν ανάγκη βοήθειας για να χειριστούν τα συναισθήματα τους. Η συναισθηματική τους ανάπτυξη είναι σε εξέλιξη - και η ψυχολογία μας λέει ότι η συναισθηματική ωριμότητα κατακτάται σταδιακά, ενώ περνά από διάφορα κρίσιμα κατώφλια, μετά τα οποία οι μαθημένες συναισθηματικές καταστάσεις δύσκολα (αν καθόλου) αλλάζουν. Έτσι λοιπόν χρειάζονται αγκαλιά για να ησυχάσουν και αυτό είναι μια εγγενής ανθρώπινη ανάγκη.


Η συνέχεια εδώ

Ομιλία στο 7ο Συνέδριο του Κολλεγίου Ελλήνων Παιδιάτρων 7.4.2013 της κ. Χρυσανθοπούλου Κατερίνας

Γλωσσολόγου, Συγγραφέα - MSc Γνωσιακές Επιστήμες

Μέλος Δικτύου για την Παιδική Διατροφή IBFAN

Συγγραφέα του βιβλίου «Τα μωρά είναι άνθρωποι της νύχτας»