Μέθοδοι εκπαίδευσης στον ύπνο και οι επιπτώσεις τους (part 3)

Συνέχεια απο εδώhttp://kentrothilasmou.blogspot.gr/2014/03/part-2.html
Ομιλία στο 7ο Συνέδριο του Κολλεγίου Ελλήνων Παιδιάτρων 7.4.2013 της κ. Χρυσανθοπούλου Κατερίνας

Ποιες είναι οι επιπτώσεις της μεθόδου ελεγχόμενου κλάματος?





• Άγχος αποχωρισμού

• Απόκριση πανικού

• Επιπτώσεις σε

• Φυσιολογική ανάπτυξη

• Μηχανισμό απόκρισης του οργανισμού του παιδιού στο ΣΤΡΕΣ

• Σχέση εμπιστοσύνης με γονείς / ενήλικες

• Συναισθήματα / ικανότητα διαχείρισης τους

• Προσωπικότητα

• Διανοητική και κοινωνική ανάπτυξη

• Αντίληψη εαυτού και πραγματικότητας


Το συνεχές ΣΤΡΕΣ το οποίο βιώνει το βρέφος, που ΔΕΝ μπορεί να επιδείξει μια συμπεριφορά «Fight or flight», μια που αισθητηριο-κινητικά ακόμα είναι ατελές, έχει μεταξύ άλλων τις εξής επιπτώσεις


• Αυξημένος καρδιακός ρυθμός

• Αυξημένη αρτηριακή πίεση

• Μειωμένο επίπεδο πρόσληψης οξυγόνου

• Αυξημένη εγκεφαλική αρτηριακή πίεση

• Έλλειψη ενεργειακών αποθεμάτων / οξυγόνου στον εγκέφαλο / οργανισμό

• Σταθερά υψηλά επίπεδα κορτιζόλης

• Αλλά και συνθήκες στέρησης βοήθειας, αγγίγματος και φαγητού [συχνά οι υποστηρικτές της μεθόδου προβάλουν το επιχείρημα ότι το μωρό ήδη έχει πάρει την ημερήσια ποσότητα του γάλακτος που χρειάζεται, άρα δεν πεινά - μα, η κοινή λογική λέει ότι ένα τόσο μικρό βρέφος, σε τέτοια κατάσταση οδύνης, καίει τόσες θερμίδες που σίγουρα μετά από λίγα λεπτά κλάματος θα χρειάζεται περισσότερη τροφή!]


Μπορεί το κλάμα να βλάψει;


Αν το παιδί χωρίζεται από τη μητέρα του, αφήνεται να κλαίει μόνο του, συστηματικά και χωρίς φροντίδα (σύμφωνα με τις δικές του ανάγκες, όχι σύμφωνα με στατιστικές ή μελέτες...) ίσως υπονομεύεται σοβαρά η διανοητική, συναισθηματική, κοινωνική αλλά και φυσιολογική του ανάπτυξη. Η επιστήμη πλέον μπορεί να μετρήσει, να υπολογίσει και να ποσοτικoποιήσει πόσο πανικό και πόση αγωνία βιώνουν τα μωρά όταν κλαίνε. Οι ορμόνες του στρες, η αδρεναλίνη και η κορτιζόλη, «χτυπάνε κόκκινο» στα μωρά που κλαίνε για πολύ, ιδίως αν είναι μόνα τους. Το «πολύ» είναι σχετικό και εξαρτάται από το ίδιο το παιδί και όχι από τα λεπτά του ρολογιού ή τις στατιστικές.

Αυτό είναι ένα βασικό σημείο διαφωνίας: ποιος αποφασίζει και με ποιον τρόπο τι είναι πολύ και τι είναι λίγο για κάθε μωρό? Στο βιβλίο αναφέρω αρκετές τεκμηριωμένες μελέτες που δείχνουν ποιες πιθανές βλάβες μπορεί να υποστεί ένα βρέφος που αποχωρίζεται συστηματικά από τους γονείς τους με τέτοιο τρόπο.


Με δυο λόγια, σύγχρονες μελέτες λένε ότι όταν ο αναπτυσσόμενος εγκεφαλικός ιστός εκτίθεται σε υψηλά επίπεδα των ορμονών αυτών (αδρεναλίνη και κορτιζόλη) για παρατεταμένο χρονικό διάστημα ορισμένα νεύρα δεν σχηματίζουν συνδέσεις προς άλλα νεύρα και τελικώς τείνουν να εκφυλιστούν. Δεν είναι προβλέψιμο πού θα παρουσιαστούν αυτά τα ελλείμματα, ωστόσο οι επιστήμες του ανθρώπου μπορούν αναδρομικά να εκτιμήσουν τις «βλάβες» εκ του αποτελέσματος, δηλαδή, από μεταδεδομένα και από τις «προβληματικές» συμπεριφορές που τείνουν να παρουσιάζουν τα παιδιά που μεγαλώνουν σε τέτοιο περιβάλλον έντονου στρες.


Τα μωρά που αφήνονται να κλαίνε για να κοιμηθούν (ή απλώς να συνεχίσουν να κλαίνε) ζουν σε συνθήκες στέρησης βοήθειας, φαγητού, αγγίγματος και άλλων ερεθισμάτων. Όλα αυτά συνιστούν παραβιάσεις των στοιχειωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων - να υπενθυμίσω ότι η στέρηση τροφής από φυλακισμένους στην απομόνωση ανθρώπους καταγγέλλεται ως βασανιστήριο! Το να μάθει ένα μωρό να μην εκφράζει τις ανάγκες του, δεν «παράγει» υπάκουα, πειθαρχημένα και «καλά» παιδιά, αλλά απλώς παιδιά θλιμμένα που ίσως σταματούν δια παντός να έχουν την οργανική ικανότητα να εκφράζουν τις οποιεσδήποτε ανάγκες τους.


Το «αντίπαλο δέος» σε αυτές τις μεθόδους είναι η θεωρία της προσκόλλησης  (attachment) που θέλει τη μητέρα και το βρέφος μαζί και αγκαλιά για τους πρώτους μήνες της ζωής του. Μητέρα και βρέφος είναι ψυχικά και σωματικά «συγκύτιοι» οργανισμοί που συμβιώνουν. Η σχέση αυτή για τη μητέρα είναι δεσμός, αλλά για το βρέφος είναι προσκόλληση.


Πρώτες εμπεριστατωμένες έρευνες για τα αρνητικά αποτελέσματα του χωρισμού της μητέρας από το παιδί της στο κλασσικό βιβλίο του Bowlby (εισηγητή της «γονικής προσήλωσης» ή "attachment parenting") με τίτλο Separation: Anxiety and Anger, από το δίτομο έργο του Attachment and Loss [1973]. Ο συγγραφέας συζητά εκεί τις πιθανότητες ψυχοπαθητικών συνεπειών αυτού του αποχωρισμού και καταλήγει ότι ο χωρισμός που επιβάλλεται αναίτια και πρώιμα δεν «παράγει» ένα ευτυχισμένο παιδί, δηλαδή ένα παιδί που γνωρίζει τι σημαίνει ασφάλεια.


Σύμφωνα με τη θεωρία της προσκόλλησης (ή γονικής προσήλωσης) τα μωρά γεννιούνται χωρίς ικανότητα να ρυθμίζουν συναισθήματα και να «αυτοπαρηγορούνται». Αυτό το βρίσκουν από τον άνθρωπο που τα φροντίζει, που μέσω της φυσικής επαφής ρυθμίζει την οργανική και συναισθηματική ισορροπία τους. Όταν η μητέρα αποκρίνεται με συνέπεια και ευαισθησία, εκτός από αυτή την ίδια τη συμπεριφορά, την οποία μαθαίνει το μωρό, μαθαίνει επίσης και ότι το ίδιο είναι άξιο αγάπης, φροντίδας και εμπιστοσύνης από τους άλλους. Μαθαίνει επίσης ότι το συγκεκριμένο ενήλικο άτομο είναι μια ασφαλής βάση μέσω της οποίας μπορεί να εξερευνήσει τον κόσμο και στην οποία μπορεί να ξαναγυρίσει όποτε ο κόσμος γίνει εχθρικός ή παράξενος. Αυτή η εμπιστοσύνη προς το πρόσωπο αυτό ανατρέφει ανθρώπους που νιώθουν σιγουριά για τον εαυτό τους.


Οφέλη προσκόλλησης


•Προαγωγή θηλασμού

• Συντονισμός στα νυχτερινά ξυπνήματα

•Ρύθμιση λειτουργιών οργανισμού βρέφους [θερμοκρασία σώματος, μεταβολισμός, επίπεδα ορμονών, κατάσταση ανοσοποιητικού, επίπεδα οξυγόνωσης οργανισμού

•Κοινός ύπνος

• Συνεχής και σταθερή φυσική επαφή

• Σχέση εμπιστοσύνης - αφοσίωσης

• Συναισθηματική ασφάλεια

• Δέρμα με δέρμα επαφή [και προσκόλληση σε αντικείμενα]

• Συνεχής ροή αισθητηριακών και κινητικών ερεθισμάτων






Μία έκφραση αυτού του τύπου ανατροφής είναι και ο κοινός ύπνος, δηλαδή

• Co-sleeping: όταν το μωρό κοιμάται στον ίδιο χώρο με την μητέρα του

• Bed-sharing: όταν μοιράζονται το ίδιο κρεβάτι




Η μητέρα (ή και οι δύο γονείς) κοιμάται δίπλα ή κοντά στο μωρό, αρκετά κοντά  δηλαδή ώστε να μπορεί να αποκρίνεται στα αισθητηριακά σημάδια που δίνει το μωρό για να επικοινωνήσει: στο ίδιο δωμάτιο σε διαφορετικά κρεβάτια, στο ίδιο δωμάτιο σε κρεβάτια τοποθετημένα δίπλα δίπλα, στο ίδιο κρεβάτι ή στο ίδιο στρώμα.


Όμως «κοιμάμαι με το μωρό στο ίδιο στρώμα» από μόνο του δεν είναι ούτε  επικίνδυνη ούτε ακίνδυνη, υπάρχουν κανόνες κοινής λογικής (βέβαια, την «κοινή λογική» δεν την έχουν όλοι, μάλιστα, φαίνεται συχνά δεν την έχουν οι περισσότεροι).

Φυσικά, αυτό που συνηθίζεται σε έναν πολιτισμό ίσως δεν συναντάται σε κάποιον άλλο. Γι' αυτό μιλάμε για κοινωνικές ή πολιτιστικές συνήθειες (ενώ, αντιθέτως, για φυσιολογικές ή οργανικές ή βιολογικές ανάγκες). Για παράδειγμα, στο ζήτημα του ύπνου, στην Ιαπωνία το κανονικό είναι η μαμά και το μωρό να κοιμούνται στο ίδιο στρώμα για πολλά χρόνια (έχει άραγε σχέση αυτό με το γεγονός ότι παγκοσμίως η Ιαπωνία έχει τα χαμηλότερα βεβαιωμένα ποσοστά «συνδρόμου ΣΑΒΘ»)?



Αν και ο κατά μόνας ύπνος θεωρείται σήμερα συνηθισμένος, ωστόσο είναι ένα πολύ πρόσφατο κοινωνικό πείραμα, οι βιολογικές και ψυχολογικές συνέπειες του οποίου δεν έχουν αξιολογηθεί. Είναι μια πολιτιστική επιταγή που πλέον αμφισβητείται ανοιχτά αν πράγματι προάγει την φυσιολογική και κοινωνική αυτονομία του νέου ανθρώπου. Είναι απαραίτητο να γίνουν περισσότερες μελέτες με την επιπλέον υπόθεση εργασίας ότι ο κατά μόνας ύπνος είναι παρέκκλιση από τα φυσιολογικά, ώστε να εξετάσουμε τις αρνητικές επιπτώσεις του στα παιδιά.

Μέχρι τα μέσα του 17ου αιώνα τα περισσότερα σπίτια στην Ευρώπη δεν είχαν καν ξεχωριστά υπνοδωμάτια. Η βρεφική κούνια έχει ηλικία περίπου 200 ετών. Όμως, η απομόνωση του μωρού στην κούνια του στο δικό του δωμάτιο το αναγκάζει να αντιμετωπίσει τη νύχτα μόνο του πολλά χρόνια πριν να είναι ψυχολογικά έτοιμο να είναι, να αποφασίζει και να ενεργεί μόνο του. Η απομόνωση του διδάσκει την έλλειψη οικειότητας και ελπίδας, την έλλειψη εμπιστοσύνης, την έλλειψη ισχύος, τον κοινωνικό αποκλεισμό, ενώ δημιουργεί μια βαθιά αίσθηση μοναξιάς, που κανένα αρκουδάκι ή φωτεινό ζωάκι δεν μπορεί να καλύψει. Ο νυχτερινός αποχωρισμός διακόπτει τον κρίσιμο συναισθηματικό δεσμό ανάμεσα στο γονιό και στο παιδί, που δύσκολα αποκαθίσταται στη διάρκεια της ημέρας, όπου η ένταση των δραστηριοτήτων είναι μεγαλύτερη. Επιπλέον, ο νυχτερινός αποχωρισμός συχνότατα ωθεί τις μητέρες να διακόψουν τον νυχτερινό θηλασμό ή ακόμη και να αποθηλάσουν εντελώς.


Συμπέρασμα

• Απομόνωση = βίωμα απώλειας γονέα = απώλεια ασφάλειας

• Έντονο στρες και άγχος αν οι γονείς δεν ανταποκριθούν άμεσα

• Πιθανότητα μόνιμων νευροφυσιολογικών, συναισθηματικών, αναπτυξιακών αλλαγών

• Ζωτικής σημασίας η άμεση ανταπόκριση στις ανάγκες του μωρού ΝΥΧΤΑ ΚΑΙ ΜΕΡΑ!

Ομιλία στο 7ο Συνέδριο του Κολλεγίου Ελλήνων Παιδιάτρων 7.4.2013 της κ. Χρυσανθοπούλου Κατερίνας

Γλωσσολόγου, Συγγραφέα - MSc Γνωσιακές Επιστήμες

Μέλος Δικτύου για την Παιδική Διατροφή IBFAN

Συγγραφέα του βιβλίου «Τα μωρά είναι άνθρωποι της νύχτας»